Chụp X quang bụng là phương pháp chẩn đoán hình ảnh được sử dụng phổ biến hiện nay, cho ra hình ảnh của một số cơ quan trong ổ bụng như dạ dày, gan, lá lách, ruột già, ruột non, cơ hoành và một số cơ ở phần tiếp giáp giữa lồng ngực và bụng. Đây là một trong những chỉ định đầu tiên mà bác sĩ đưa ra cho bệnh nhân bị đau bụng, chướng bụng, buồn nôn và nôn, giúp nhanh chóng tìm ra nguyên nhân của các triệu chứng này. Trong bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ chia sẻ cho bạn một vài thông tin cần thiết liên quan đến chụp X quang ổ bụng để bạn hiểu rõ hơn về phương pháp này.
Khi nào được chụp X quang bụng?
Chụp X quang bụng là một kỹ thuật chẩn đoán qua hình ảnh thường được chỉ định cho các trường hợp sau:
- Tìm nguyên nhân gây ra các triệu chứng ở bụng như: Chướng bụng, đau bụng, buồn nôn, nôn kéo dài. Chụp X quang bụng thường là kỹ thuật chẩn đoán cận lâm sàng được chỉ định đầu tiên, sau đó có thể cần thực hiện các xét nghiệm khác như: Chụp CT, siêu âm, tiêm tĩnh mạch, v.v.) để tìm kiếm các vấn đề khó phát hiện hơn.
- Tìm sỏi trong thận, bàng quang, túi mật hoặc niệu quản.
- Tìm khí tự do trong ổ bụng.
- Tìm nguyên nhân đau thắt lưng hai bên cột sống (xương sườn) bằng cách đánh giá kích thước, hình dạng và vị trí của gan, thận, lá lách.
- Xác định vị trí, kích thước dị vật nuốt hoặc đưa vào các khoang cơ thể.
- Xác nhận vị trí phù hợp của các thiết bị, đặc biệt là các loại ống trong điều trị như: Ống nuôi dưỡng dạ dày, ống thông dùng để lọc máu, ống thông mũi, ống dẫn lưu dịch từ não vào dạ dày,…
Các tư thế và quy trình chụp X quang bụng
Tùy vào mục đích đánh giá các cơ quan hay tìm kiếm những bất thường trong ổ bụng mà bác sĩ sẽ chỉ định tư thế phù hợp để bạn thực hiện. Quy trình chụp X quang về cơ bản là giống nhau ở các cơ sở y tế, bệnh viện.
Các tư thế chụp X quang bụng cơ bản
- Tư thế nằm ngửa: Tia X được chiếu từ trước ra sau và hình ảnh được ghi lại ở sau lưng của bệnh nhân.
- Tư thế đứng thẳng: Tia X được chiếu từ sau ra trước, bệnh nhân được yêu cầu đứng thẳng, bụng áp sát vào phim. Đây là tư thế phổ biến nhất trong chụp X quang ổ bụng.
- Tư thế nằm nghiêng trái hoặc phải: Tia X được chiếu từ trước ra sau và phim được ghi ở phía sau lưng.
Quy trình chụp X quang bụng
Bước 1: Chuẩn bị
- Trước khi chụp X quang bụng hãy nói với bác sĩ nếu bạn đang mang thai hoặc nghĩ rằng mình đang mang thai bởi kỹ thuật chẩn đoán này sẽ không được thực hiện do khi thai nhi tiếp xúc với tia X có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm.
- Bạn cũng được yêu cầu tháo mọi đồ trang sức bằng kim loại trên người để không ảnh làm nhiễu ảnh chụp.
- Thông thường, bạn sẽ được kỹ thuật viên hoặc bác sĩ chuyên khoa chụp X quang trong một phòng riêng.
Bước 2: Chụp ảnh
- Bệnh nhân cần có giấy chỉ định chụp X quang bụng của bác sĩ, kỹ thuật viên hoặc bác sĩ chuyên khoa sẽ dựa theo chỉ định này để xác định vị trí và tư thế phù hợp với chẩn đoán lâm sàng.
- Khi bạn vào phòng chụp X quang, bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn quy trình và những việc cần làm. Sau khi chỉnh máy chụp, bạn sẽ được hướng dẫn tư thế chụp đúng theo kỹ thuật. Sau khi tất cả các điều chỉnh được thực hiện, cửa phòng chụp ảnh được đóng lại để bảo vệ khỏi bức xạ và khi hoàn tất, bệnh nhân được yêu cầu đợi để nhận kết quả.
- Bạn có thể không nhận được kết quả ngay lập tức vì kỹ thuật viên cần phải điều chỉnh độ tương phản và độ rõ nét của phim chụp để chẩn đoán dễ dàng nhất. Nếu chất lượng hình ảnh kém và hình ảnh ổ bụng không rõ ràng, bạn có thể cần phải chụp lại.
Bước 3: Nhận phiếu kết quả và nghe tư vấn của bác sĩ chuyên khoa
Trong trường hợp bình thường, phòng chụp X quang chỉ trả kết quả chụp cho bạn và bác sĩ trực tiếp điều trị cho bạn, có trình độ chuyên môn và hiểu rõ tình trạng bệnh của bạn sẽ đưa ra phán đoán và chẩn đoán chính xác nhất.
Một vài lưu ý khi chụp X quang ổ bụng
Dưới đây là một vài điều bạn cần lưu ý khi chụp X quang ổ bụng:
- Bức xạ tia X trong máy chụp X quang được điều chỉnh ở mức thấp nhất để hạn chế tối đa ảnh hưởng đến sức khỏe của người chụp. Tuy nhiên, người chụp X quang bụng vẫn phải tiếp nhận mức độ phóng xạ nhất định, vì vậy bạn chỉ nên chụp chiếu theo chỉ định của bác sĩ và không nên chụp quá thường xuyên. Đặc biệt, nếu bạn đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai thì không nên thực hiện việc chụp X quang này để bảo vệ an toàn cho thai nhi.
- Chụp X quang ổ bụng không gây ra bất kỳ biến chứng nào, nhưng bạn có thể cảm thấy khó chịu khi nằm trên bàn cứng, nín thở hoặc đứng yên trong thời gian dài. Nếu gặp khó khăn vui lòng báo cho kỹ thuật viên để được hỗ trợ.
Chụp X quang bụng được coi là một kỹ thuật cận lâm sàng không thể thiếu trong hầu hết các rối loạn liên quan đến đường tiêu hóa và một số rối loạn đường tiết niệu, được ưu tiên thực hiện khi có triệu chứng là đau bụng. Hi vọng thông qua những chia sẻ trên đây, các bạn đã có được một cái nhìn tổng quát nhất về chụp X quang ổ bụng.
