Chụp nhũ ảnh là một công nghệ tương đối mới đối với hầu hết phụ nữ. Tuy nhiên, khi ung thư vú đứng thứ 3 trong số các bệnh ung thư có nguy cơ cao ở nước ta (thống kê năm 2020) thì đã đến lúc chị em cần tìm hiểu kỹ hơn về công nghệ này. Bởi vì quan trọng nhất, chụp x quang nhũ ảnh là một cách đơn giản nhưng cần thiết để giúp phụ nữ chủ động phòng chống bệnh ung thư vú bằng cách phát hiện các khối u nhỏ khi chúng mới hình thành.
Thế nào là chụp nhũ ảnh?
X-quang tuyến vú hay chụp nhũ ảnh (tên tiếng Anh là Mammography) là một kỹ thuật dùng để tầm soát và phát hiện các bệnh lý ở vú, ung thư vú. Cùng với khám sức khỏe định kỳ, chụp nhũ ảnh là một bước quan trọng trong chẩn đoán sớm ung thư vú. Đây cũng được coi là phương pháp tầm soát ung thư vú nhanh chóng, hiệu quả, không xâm lấn và ít tốn kém.
Theo Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ, ung thư vú là loại ung thư phổ biến thứ hai của phụ nữ ở Mỹ, sau ung thư da. Mỗi năm tại đây có khoảng 2.300 ca ung thư vú mới ở nam giới và khoảng 230.000 ca mắc mới ở nữ giới.
Tại Việt Nam, theo số liệu ghi nhận của cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IACR) năm 2020, ung thư vú đứng thứ 3 trong các loại ung thư, sau ung thư gan và ung thư phổi. Với ước tính khoảng 12.000 trường hợp mắc bệnh và hơn 4.000 ca tử vong mỗi năm, nó chiếm 20% tổng số ca ung thư.
Đối tượng nào được chụp x quang nhũ ảnh
Đối tượng đầu tiên là phụ nữ ngoài 40. Theo khuyến cáo, phụ nữ từ 40 tuổi trở lên có những thay đổi ở vú có nguy cơ mắc ung thư vú cao, nên chụp X quang vú định kỳ 1-2 năm/lần và 1 lần/năm đối với phụ nữ trên 50 tuổi. Các nghiên cứu cho thấy phụ nữ trong độ tuổi này được chụp quang tuyến vú để phát hiện sớm ung thư vú có thể giảm tỷ lệ tử vong do ung thư vú từ 15% đến 29%.
Nhóm nguy cơ cao như: Người mang gen đột biến BRCA1, BRCA2, tiền sử gia đình mắc ung thư vú, ung thư buồng trứng, phụ nữ béo phì, đái tháo đường, hiếm muộn, không cho con bú, đã sử dụng liệu pháp hormon thay thế trên 5 năm… nên chụp nhũ ảnh sớm hơn từ 35 tuổi trở đi.
Những người (trên 55 tuổi) có vấn đề về sinh sản như vô sinh, hiếm muộn hoặc không có khả năng cho con bú, có kinh nguyệt sớm, mãn kinh muộn nên chụp X-quang tuyến vú sớm và định kỳ để phát hiện bệnh kịp thời.
Đối với những người có mô vú dày, nhiều mỡ thì khám lâm sàng không phát hiện được các tổn thương nhỏ hoặc siêu âm không phát hiện được các tổn thương rõ ràng.
Các triệu chứng bất thường ở vú như: núm vú chảy dịch, màu da bất thường, quầng vú, hai bầu vú to nhỏ khác nhau, sờ thấy khối u bất thường ở vú, nách…
Quy trình chụp x quang nhũ ảnh
Các bước cơ bản khi chụp nhũ ảnh bao gồm:
Người bệnh cởi áo khoác, áo ngực, trang sức và mặc áo theo quy định của bệnh viện.
Bệnh nhân đặt một bên vú lên một mặt phẳng, trên đó kỹ thuật viên sẽ dùng một miếng nhựa phẳng để ép bầu ngực vào giữa hai mặt phẳng đó.
Làm tương tự với bên bầu ngực còn lại
Kết quả hình ảnh được trả về, bác sĩ đọc kết quả và phân tích tình trạng bệnh (nếu có).
Giải đáp thắc mắc khi chụp nhũ ảnh
Dưới đây là những câu hỏi thường gặp về chụp nhũ ảnh.
Chụp nhũ ảnh hết bao nhiêu tiền?
Chụp x quang nhũ ảnh là một kỹ thuật sử dụng tia X để chụp ảnh vú và ghi lại trên phim. Phương pháp này có hiệu quả 80-90% và có thể phát hiện sớm ung thư vú.
Chi phí trung bình cho một lần chụp nhũ ảnh khoảng 300.000 – 500.000 đồng.
Chụp nhũ ảnh có đau không?
Trong khi thực hiện kỹ thuật này, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn nằm thư giãn, nghỉ ngơi để giúp hình ảnh thu được đạt độ chính xác cao và rõ nét. Bạn có thể cảm thấy một chút áp lực hoặc đau khi vú của bạn bị nén trong quá trình chụp quang tuyến vú. Khi đó, bạn nên hít thở sâu để cơ thể không bị căng thẳng. Nếu bạn cảm thấy cực kỳ khó chịu hoặc đau đớn, bạn nên nói với kỹ thuật viên.
Ngoài ra, để giảm đau, bạn nên thực hiện kỹ thuật này vào 1 tuần sau khi hết kinh, vì lúc này nồng độ estrogen trong máu giảm, bầu ngực ít giữ nước và ít căng tức hơn, giúp giảm cảm giác đau.
Chụp nhũ ảnh có nguy hiểm không?
Chụp quang tuyến vú cho thấy chỉ một lượng nhỏ bức xạ tiếp xúc với vú, nhưng lợi ích mang lại thì lớn hơn nhiều. Trung bình, tổng liều từ một lần chụp quang tuyến vú điển hình với 2 trên mỗi vú là khoảng 0,4 mili giây hoặc 0,4 mSv (mSv là đơn vị đo liều bức xạ).
Trên thực tế, một người Mỹ trung bình tiếp xúc với khoảng 3mSv bức xạ mỗi năm từ môi trường tự nhiên xung quanh chúng ta. Đây được gọi là bức xạ nền. Có thể thấy, liều lượng bức xạ dùng để chụp x quang nhũ ảnh tầm soát chỉ bằng liều lượng bức xạ mà người phụ nữ nhận từ môi trường tự nhiên trong khoảng 7 tuần.
Báo cho bác sĩ và kỹ thuật viên chụp x quang nếu bạn có dấu hiệu mang thai. Mặc dù rủi ro đối với thai nhi là rất nhỏ và được coi là an toàn trong thời kỳ mang thai, nhưng không nên thực hiện chụp quang tuyến vú thường xuyên ở những phụ nữ mang thai không có nguy cơ cao mắc bệnh ung thư vú.
Với các máy chụp nhũ ảnh hiện đại, lượng bức xạ phát ra rất thấp nên hầu như không gây hại nên bạn hoàn toàn yên tâm thực hiện kỹ thuật này khi phát hiện những bất thường ở vú. Chụp x quang nhũ ảnh là một kỹ thuật hình ảnh có thể giúp phát hiện sớm ung thư vú và nâng cao độ chính xác trong việc phân biệt ung thư vú với bệnh lý vú không phải ung thư vú.
